Verlengd minderjarigen en het nieuwe beschermingsstatuut

Op 1 september gaat het nieuwe beschermingsstatuut van start.

Voor de bestaande statuten is er een overgangsmaatregel voorzien. U leest alles over de algemene regeling in onze e-brochure: 'Het nieuwe beschermingsstatuut'. Dat dit geen eenvoudige materie is blijkt uit de vele artikels en seminaries die ondertussen omtrent deze nieuwe wetgeving zijn gegeven.

Op seminaries die wij zelf houden voor ouders horen we diverse malen dezelfde opmerking: 'Mijn notaris heeft gezegd dat deze wet een oplossing betekent voor het successieprobleem van ons verlengd minderjarig kind'. Beste ouders, op ons verzoek om ons de motivatie eens door te geven van de notaris waarom hij dit meent hebben wij tot op heden nog geen enkele reactie ontvangen.

Daarom zijn wij zo vrij om even zelf uitgebreid ons standpunt toe te lichten, een standpunt dat trouwens gedeeld wordt door gerenommeerde professoren en advocaten die professioneel met deze problematiek bezig zijn.

Om een nieuwe wet, die de bedoeling heeft om onvolmaaktheden aan een bestaande wet op te heffen of deze aan te passen aan een nieuwe maatschappelijke evolutie, goed te begrijpen is het altijd nuttig om even na te gaan wat deze wet zei over verlengd minderjarigen.

Wat is verlengde minderjarigheid? Het oude Art. 487bis stelt: 'Een minderjarige van wie gebleken is dat hij wegens ernstige geestelijke achterlijkheid ongeschikt is en schijnt te zullen blijven om zichzelf te leiden en zijn goederen te beheren, kan in staat van verlengde minderjarigheid worden verklaard. Onder ernstige geestelijke achterlijkheid moet worden verstaan een staat van geestelijke onvolwaardigheid, aangeboren of begonnen tijdens de vroege kinderjaren, en gekenmerkt door een uitgebleven ontwikkeling van de gezamenlijke vermogens van verstand, gevoel en wil.'

Gevolgen

Juridisch heeft dit voor gevolg dat de persoon die valt onder dergelijk beschermingsstatuut gelijkgesteld wordt met een kind van 15 jaar.

Dit betekent concreet dat de verlengd minderjarige volgende handelingen niet kan stellen:

• adopteren
• overeenkomsten afsluiten
• PAB budgethouder zijn
• schenkingen doen
• een wettige handtekening plaatsen
• stemmen
• zich verkiesbaar stellen
• een testament opstellen

De verlengd minderjarige heeft wel volgende rechten:

• hij heeft erfrecht
• hij kan eigenaar zijn van een onroerend goed en het wettelijk genot ervan hebben, doch de beheersdaden worden door de ouder of voogd gesteld
• hij kan en mag een spaarboekje hebben op zijn naam, doch geen transacties doen en moet wel steeds zijn identiteitskaart bij zich hebben

Tenslotte zijn er een pak handelingen die slechts kunnen gesteld worden mits uitdrukkelijke goedkeuring van de vrederechter:

• daden van beschikking (b.v. verkoop, lenen, in hypotheek geven,...)
• een nalatenschap verwerpen
• een nalatenschap aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving
• een schenking aanvaarden
• aankoop van een onroerend goed...

Besluit

Een persoon in staat van verlengde minderjarigheid kan geen enkel initiatief nemen omtrent de regeling van zijn nalatenschap. Per definitie zullen zijn erfgoederen dus gaan naar zijn ouders (zo deze nog in leven zijn) en zijn broers en zusters en indien er niet meer zijn naar verdere familieleden.

Om aan te tonen dat dit een probleem is herhalen we nog even de tarieven:

• ouders: 3% - 9% - 27%
• broers en zussen: 30% - 55% - 65%
• rest: 45% - 55% - 65%

Met andere woorden, de kans is heel reëel dat het gedeelte van uw nalatenschap dat u nagelaten hebt aan uw verlengd minderjarig kind in de toekomst voor meer dan de helft naar de fiscus gaat. Of dit erg is, is een beoordeling die elke ouder voor zichzelf moet maken. Wij gaan er in elke planning echter op voorhand van uit dat dit moet vermeden worden.

In de nieuwe wetgeving maakt men komaf met al de verschillende statuten die bestaan en wordt er een algemene regeling uitgewerkt. Er wordt een buitengerechtelijke procedure/bescherming voorzien en een gerechtelijke.

De grote nieuwigheid van de wet is dat, waar vroeger de wetgever van bij aanvang er van uit ging dat het verstandelijk beperkte kind niets kon en dat hij ging bepalen wat er wel toegestaan was, de situatie nu omgekeerd is. Men gaat ervan uit dat het kind alles kan en dat de vrederechter gaat bepalen wat er niet kan. Centraal hierbij is dat er naast de goederen nu ook over de persoon van het verstandelijk beperkte kind beschermingsmaatregelen kunnen genomen worden.

De beschermingsmaatregelen worden opgedeeld in twee categorieën afhankelijk van de ernst van de beperking: vertegenwoordiging of bijstand.

Laat ons nu eens even zien wat de nieuwe wet toelaat op vlak van schenkingen en opmaken van testamenten.

Schenkingen

Bij de buitengerechtelijke procedure zal de lastgever (voorbeeld een partner die te horen gekregen heeft dat hij aan Alzheimer lijdt) aan de lasthebber (bvb. zijn partner) de macht kunnen verlenen om in de toekomst aan persoon xyz een schenking van x euro te doen.

Ook bij de gerechtelijke bescherming is deze mogelijkheid voorzien indien de betrokkene in het verleden uitdrukkelijk de wil te kennen heeft gegeven om een dergelijke rechtshandeling in de toekomst te stellen.

De verlengd minderjarige is juridisch echter niet bekwaam om noch een lastgevingscontract op te (laten) stellen noch een intentie tot schenking te formuleren. Met andere woorden: de verlengd minderjarige kan en mag nog altijd niet schenken.

Testament opmaken 

Om een testament op te maken moet je, ook in de nieuwe wet, wilsbekwaam zijn. Een verlengd minderjarige is per definitie wilsonbekwaam. Ook in de nieuwe wet blijft dit beginsel gelden. Met andere woorden: de verlengd minderjarige kan nog altijd geen testament opmaken.

Noteer dat schenkingen en een testament opmaken bovendien persoonlijke handelingen zijn die nooit kunnen gedelegeerd worden aan een bewindvoerder of voogd.

De handige Harry's onder ons die denken echter: 'Wij vragen dat niet aan de vrederechter, wij gaan direct bij de notaris en die regelt dat wel'. Wij wensen deze mensen daar veel geluk mee maar wij kennen geen enkele notaris die hieraan zal meewerken. Noteer trouwens dat elke schenking gesteld door een wilsonbekwame persoon van rechtswege nietig is.

Tot slot willen wij nog even wijzen op een nieuw artikel in de wetgeving waar, naar onze bescheiden mening, veel, om niet te zeggen alle personen in staat van verlengde minderjarigheid zullen onder vallen: het algemene artikel 492/5 dat stelt dat personen die vallen onder de lijst met aandoeningen die door de Koning zal opgesteld worden altijd voor alle handelingen zullen vertegenwoordigd worden. Dit is nu net wat tot op heden altijd het geval was voor personen in staat van verlengde minderjarigheid.

De verlengd minderjarigen zijn de grote vergeten groep in het nieuwe beschermingsstatuut. Voor hen verandert er ten opzichte van vroeger niets.

Wenst u, als ouder, toch bepaalde voorzieningen te treffen, dan zult u zelf hiervoor actie moeten ondernemen. Wij verwijzen hiervoor naar de andere artikelen op onze website. Bekijk zeker ook even onze e-brochure rond de AXIS Stichting die wij speciaal met het oog op deze problematiek hebben opgericht. In de meeste gevallen zal zij een ideale oplossing blijken om bovenstaande problemen te vermijden.